dinsdag 19 juli 2022

Twee schilderijen: de sloepen Zeemanshoop (bouwjaar 1876) en Titia Jacoba (bouwjaar 1877) uit Middelharnis

In het Maritiem Museum Rotterdam bevindt zich een schilderij van de sloep Titia Jacoba. De sloep is in 1877 voor P.L. Slis gebouwd door L.S. Figée jr. (werf 's Lands Welvaren) in Vlaardingen. Het Maritiem Museum beschikt ook over het lijnenplan (inv. nr. T871) waaruit blijkt dat de sloep ingericht was om vis in ijs te bewaren (ijshokken). Omschrijving:

Op het berghout en in het zeil is het visserijkenmerk MD6 weergegeven. Het schip is voorgesteld aan stuurboordzijde en zeilt aan de wind. Rechts, meer naar achter, is een houten vissloep afgebeeld, zeilend voor de wind. De gehele onderste strook van het vlak is een kijkje onder de zeespiegel: een beug is zichtbaar, alsmede een anker en vissen.


De vissloep Titia Jacoba uit Middelharnis uit 1877
Maritiem Museum Rotterdam inv. nr. P 2259.


De Titia Jacoba was de eerste sloep met een ronde overhangende spiegel, links op het schilderij te zien. 

In het Streekmuseum Goeree-Overflakkee bevindt zich onderstaand schilderij. Het is duidelijk van dezelfde schilder. Ook hier een kijkje onder de zeespiegel met de beug en de vissen. De bemanning is bezig de beug in te halen. Dit schilderij is afkomstig van de firma Wed. C. Kolff en Zoon. Op dit schilderij ontbreekt het registratienummer. Deze sloep heeft, in tegenstelling tot de Titia Jacoba, geen ronde overhangende spiegel. De achtersteven is vierkant.


Schilderij afkomstig van de rederij Wed. C. Kolff
Streekmuseum Goeree-Overflakkee


Welke sloep is op dit schilderij afgebeeld ?

Voor 1875 werden voor de vloot van Middelharnis uitsluitend sloepen met één mast gebouwd. De eerste sloep met anderhalve mast was de Willem de Zwijger (zie blog van 8 maart 2022), gebouwd op de werf van Peeman voor rekening van Peeman zelf. Daarna volgde in 1876 de Zeemanshoop, eveneens op de werf van Peeman, voor rekening van de firma Kolff. 

En vervolgens in 1877 de Titia Jacoba, in Vlaardingen gebouwd voor Slis.

Latere voor Kolff gebouwde sloepen waren de Hendrika Adriana in 1883 en de Eben Haëzer in 1884. Dit waren schepen met een ronde, overhangende spiegel (zoals bij de Titia Jacoba). Daarna volgde in 1888 de Zeemeeuw, een schoenersloep met twee even lange masten. Deze drie schepen van Kolff zijn duidelijk niet afgebeeld op het schilderij.

Conclusie: de sloep op het schilderij in het Streekmuseum moet de Zeemanshoop zijn. Vanaf 1882 met nummer MD 18. 

Argumenten:

a. het schilderij is afkomstig van rederij Kolff, er moet dus een sloep van Kolff afgebeeld zijn 

b. op het schilderij staat een sloep met anderhalve mast van na 1875  

c. de nieuw gebouwde schepen van Kolff uit 1883, 1884 en 1888 komen niet in aanmerking, want deze hadden een overhangende spiegel

d. het schilderij is van dezelfde schilder en dateert uit dezelfde tijd als het schilderij van de Titia Jacoba.

Waarschijnlijk is het kenmerk MD 6 (in 1882 toegekend) later aangebracht op het schilderij van de Titia Jacoba , wellicht ter gelegenheid van de wereldtentoonsteling in Parijs in 1900 waar het schilderij te zien was (zie blog van 20 april 2022).