In De Ouwe Waerelt van december 2023 is de tweede helft van een artikel over de visserij van Middelharnis in de jaren 1893-1923 verschenen.
Dit is het laatste artikel (in een serie van vier)* over de Middelharnisse visserij met sloepen. Het beschrijft de neergang van de bedrijfstak in de jaren 1893-1923.
De visserij
De zomerbeugvisserij ging sterk achteruit als gevolg van overbevissing. Het gemiddelde aantal tonnen gezouten kabeljauw dat de sloepen van Middelharnis aanbrachten daalde voortdurend tussen 1869-1923. De vissers bleven in de zomer twaalf tot veertien weken op zee en nog verdienden ze heel weinig. Na 1901 verliep de zomervisserij weer wat bevredigender. De vissers wisselden de beugvisserij af met de kolvisserij (visserij met handlijnen), waardoor er meer gevangen werd. De terugslag kwam in 1909, een seizoen met een schrale vangst in combinatie met matige prijzen. Zeven van de twaalf sloepen noteerden een ‘kwaad slot’.Schipper Leendert Koster liep in augustus 1913 binnen met de MD 14 Paul Kruger na een reis van twaalf weken. De schamele vangst bestond uit vijftien tonnetjes zoute vis. De bemanning verdiende niets. Hiermee kwam een einde aan de zoutreizen van de sloepen.
De afnemende vangsten tijdens de zoutreizen deed rederij Kolff in 1902 omzien naar alternatieven voor de zomermaanden. Om te beginnen werd met twee sloepen de IJslandvaart beproefd. De vangst was goed maar de IJslandse vis leverde op de afslag weinig op.
|
Als tweede alternatief voor de zomerbeugvaart beproefde de firma Kolff in 1902 met één sloep, de MD 13 Voorlichter, de haringvisserij. De proef verliep gunstig want de bemanning verdiende met de haringvisserij 100 gulden meer dan met de beugvaart. Tot en met 1910 zette Kolff elk jaar twee sloepen in. In 1911 kwam de nieuwe MD 11 Oranje Nassau erbij en deed rederij Slis voor het eerst met de haringvisserij mee met de nieuwe MD 8 Albatros. In 1916 gingen de MD 13 Voorlichter en de MD 11 Oranje Nassau nog op haring vissen. Dit was het laatste jaar van de haringvisserij vanuit Middelharnis. Door de oorlog op zee voer de haringvloot in 1917 niet uit.
De MD 13 Voorlichter in de winter van 1917-18. De MD 13 werd november 1917 als vrachtschip verkocht (Maritiem Museum Rotterdam) |
De Menheerse menieren
In het artikel wordt veel aandacht besteed aan de 'Menheerse menieren' die van invloed waren op de resultaten van de visserij. De visserij van Middelharnis heeft zich van oudsher ontwikkeld in een isolement. De uitwisseling van bemanningsleden met andere vissersplaatsen was beperkt. Door de afgelegen ligging hebben zich in de loop van de tijd de ‘Menheerse menieren’ kunnen ontwikkelen: een uniek stelsel van gewoonten, werkwijzen, benamingen, taakverdeling en organisatie aan boord van de sloepen. De manieren strekten zich uit van de gang van zaken tijdens het eten (wie zit waar en wie mag het eerst opscheppen) en het weekmenu tot aan de manier waarop de staart van de kabeljauw gesneden werd. Naast de –mogelijk chauvinistische- uitspraken van de vissers zelf, zijn ook enkele objectieve gegevens en uitspraken van buitenstaanders over het vakmanschap van de Middelharnisse vissers beschreven.
De MD 11 Oranje Nassau. Op 19 september 1923 voor het laatst binnengelopen in IJmuiden (Streekarchief Goeree-Overflakkee) |
De Ouwe Waerelt verschijnt 3x per jaar en is een uitgave van de Historische en Archeologische Vereniging voor Goeree-Overflakkee "De Motte". zie: www.demotte.nl. Losse nummers: € 9,95. abonnement/lidmaatschap € 30,- per jaar.
* 1: Marlies Jongejan, "Een belangrijk doch kwijnend bedrijf'. De visserij van Middelharnis 1813-1830", De Ouwe Waerelt 21 (2021) 62, 5-19.
2: Marlies Jongejan, ‘‘Een tak van nijverheid zal geheel te gronde gaan.’ De visserij van Middelharnis 1830-1863", De Ouwe Waerelt 22 (2022) 65, 12-23.
3: Marlies Jongejan, ‘‘De gesteldheid van de visscherij is te Middelharnis werkelijk gunstig’. De visserij van Middelharnis 1863-1893", De Ouwe Waerelt 22 (2022) 67, 14-30.
4. Marlies Jongejan, 'Zeer bekwame zeelieden en uitnemende beugvissers'. De visserij van Middelharnis 1893-1923, De Ouwe Waerelt 23(2023) 69, 10-22 en 23(2023)70, 12-21.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten