Onderzoek naar vissersfamilies uit Middelharnis

Onderzoek naar vissersfamilies

In de papieren van mijn ouders zat een bundeltje over de familie De Moei(j), de familie van mijn grootmoeder van vaderskant. Het zal eind jaren negentig geweest zijn toen ik dit voor het eerst in handen kreeg. Bij de namen van overgrootvader Simon de Moeij en zijn zoons Bastiaan en Cornelis stond geen plaats van overlijden maar de vermelding "op de Noordzee". Ik nam me voor om op zoek te gaan naar meer informatie over de omstandigheden waaronder deze familieleden omgekomen zijn. Maar dat is er toen niet gelijk van gekomen. 

In twee artikelen in de Ouwe Waerelt in 2011 onder de titel Luctor et Submergo (1)  deed Rinus van Dam verslag van de resultaten van zijn zoektocht naar de namen van verdronken vissers uit Middelharnis. Deze artikelen inspireerden tot verder onderzoek. Waren de omgekomen vissers met de naam Jongejan in zijn artikel familieleden ? Wat is er te vinden over de ramp in 1872 met de sloep Middelharnis die Simon de Moeij en zijn zoon Bastiaan het leven kostte ? 

Herdenking scheepsramp MD3 Anna

In januari 2012 was de herdenking van de ramp met de MD 3 Anna.  Ik was hierbij uitgenodigd door Jan Verbiest, kleinzoon van een van de opvarenden. Een indrukwekkende gebeurtenis waar kleinkinderen en andere verwanten van bemanningsleden de omgekomen vissers van de scheepsramp van 1912 herdachten, de laatste ramp uit de visserijgeschiedenis van Middelharnis. Deze bijeenkomst was een stimulans om verder te gaan met mijn speurtocht en om informatie met andere belangstellenden te delen via weblog Arjaentje. 

Iedereen heeft een geschiedenis

Iedereen heeft een geschiedenis is het motto van www.wiewaswie.nl. Voor de mensen die je via de zoekmachine van wiewaswie kunt vinden zijn de belangrijke momenten uit het leven (geboorte, huwelijk, kinderen, overlijden) snel op te sporen, in ieder geval voor de tijd na 1812.

Bij vissers die verdronken zijn ontbreekt meestal de overlijdensakte, de administratieve afsluiting van het leven. Veel namen staan al in de artikelen van Van Dam uit 2011 vermeld, maar nog lang niet allemaal. 
Om ontbrekende namen van omgekomen vissers te vinden is speurwerk verricht in het bevolkingsregister, de Staatscourant, de huwelijksbijlagen en kranten (2). Dit leverde veel nieuwe informatie op. Ook kwamen scheepsrampen uit de achttiende en negentiende eeuw aan het licht waarvan niet (meer) bekend was dat ze hadden plaatsgevonden.

De namen van de omgekomen vissers waren het startpunt voor onderzoek naar de gezinnen van deze vissers en naar het bredere familieverband. Er zijn gezinsreconstructies gemaakt die vaak drie of meer generaties omvatten. 

Arjaentje

Arjaentje is op 31 januari 2012 begonnen, een weblog om wetenswaardigheden over mijn familie, vrouwenlevens, de visserij, de negentiende eeuw en Middelharnis bij elkaar te brengen. Gemengde berichten, mengelwerk (met een ouderwets woord) zonder een achterliggend plan.

Vissersfamilies van Middelharnis zijn in het middelpunt komen te staan met berichten die een vaste opbouw hebben en waarin genealogie, gezinsgeschiedenis en visserijgeschiedenis samenkomen.

Gaandeweg heeft Arjaentje zich tot doel gesteld om alle omgekomen vissers uit Middelharnis en hun gezinnen op het weblog een plek te geven. Centrale vragen zijn steeds hoe de gezinnen verder gingen en hoe de weduwen zich wisten te redden. Hoe is het Dirkje, Trijntje, Lena, Geertrui en Adriaantje en alle andere weduwen vergaan ? 
Deze benadering levert ons niet alleen kennis op over de vissersgemeenschap maar ook over kinder- en zuigelingensterfte, epidemieën, huwelijksleeftijd etc.

Voor de families uit de negentiende en twintigste eeuw zijn we met vereende krachten al heel ver gekomen (3). 
Een overzicht van de bijdragen op Arjaentje treft u in het volgende bericht aan.

1. M.J. van Dam. Luctor et Submergor; scheepsrampen en ongevallen op de Middelharnisse vissersvloot. In: De Ouwe Waerelt, 11(2011) 32, pp.37-45 en 11(2011)33, pp.37-45.

2. De genoemde bronnen zijn doorgenomen door Rinus van Dam, Pieter Koster Czn. en Marlies Jongejan.

3. Met achternicht Atie de Hamer-Boogerman, kleindochter van Adriaantje Jongejan en Johannis Martinus Boogerman, die ik op de herdenking van de Anna ontmoette is vanaf de start van Arjaentje een plezierige en vruchtbare samenwerking ontstaan. Atie en Harry de Hamer hebben veel gegevens en foto's aangedragen evenals Piet Koster uit Eindhoven, Pieter Koster Czn. uit Haarlem en Janneke de Moei.
Andere personen die Arjaentje hebben geholpen door gegevens en foto's te mailen staan bij de afzonderlijke berichten vermeld.