Diefstal en moord in 1817 en 1818 in Sommelsdijk (vervolg)

Voor de misdaden die in Sommelsdijk in 1817 en 1818 waren gepleegd (zie vorig bericht) kregen twee mannen de doodstraf en gingen drie mannen en een vrouw langdurig de gevangenis in. Twee weduwen en twee gezinnen zonder kostwinner moesten het maar zien te redden. Het leven van vijf gezinnen nam door deze ingrijpende gebeurtenis een andere wending. 

Een reconstructie waarin we echtscheiding, nieuwe huwelijken, buitenechtelijke kinderen, vertrek van het eiland en terugkeer van de gedetineerden zien.

Maarten Kranenburg (1775-1819) en Maatje de Geus (1771-1829)

Maarten Kranenburg was de oudste van de groep daders. Hij was ten tijde van het proces 43 jaar en arbeider in Sommelsdijk. Hij is gedoopt op 23 april 1775 in Sommelsdijk, zoon van Hendrik Maartensz Kranenburg en Catharina Herbertsdr Grootenboer. Op 14 juli 1803 is hij getrouwd met Maatje Sijmonsdr de Geus. Ze kregen drie kinderen: Kaatje (1804), Rebecca (1807) en Hendrik (1813).

Toen Maarten de doodstraf kreeg was Maatje ongeveer 48 jaar oud. Ze is niet hertrouwd;  Maatje overleed in Sommelsijk op 2 oktober 1829, 58 jaar oud. 
De drie kinderen zijn in Sommelsdijk getrouwd. Kaatje is op 30 april 1826 getrouwd met Cornelis de Vogel; ze is kort na haar huwelijk in oktober 1826 overleden. Rebecca is met Leendert van Groningen getrouwd; ze zijn naar Den Helder verhuisd; Rebecca is in 1886 in Anna Paulowna overleden. Hendrik is met Sijtje Kievit getrouwd; ze zijn ook naar Noord-Holland vertrokken. Hendrik overleed in Zijpe in 1864.

Hendrik Lugthart (1788-1819) en Josina Krijger (1797-1828)

Hendrik Lugthart is op 8 september 1788 in Sommelsdijk geboren, zoon van Krijn Lugthart en Cornelia Kleijn. Zijn broer Adrianus die in het proces wordt genoemd was bijna negen jaar ouder dan Hendrik, Adrianus is op 4 november 1779 geboren. Ten tijde van het proces  was Hendrik arbeider in Middelharnis.

Josina Krijger is een dochter van Jacob Krijger (visser) en Johanna Mulder. Ze is op 11 januari 1797 in Middelharnis geboren.

Hendrik Lugthart en Josina Krijger zijn op 28 juli 1815 in Middelharnis getrouwd, ze waren 28 en 18 jaar oud. Het beroep van Hendrik was bouwman en Josina was naaister. Dochter Cornelia werd op 5 maart 1816 geboren en zoon Jacob Krijger Lugthart op 14 november 1818. Jacob is maar enkele dagen oud geworden.

Toen Hendrik de doodstraf kreeg was Josina 22 jaar.

Josina is op 24 juni 1827 in Sommelsdijk hertrouwd met Arie Plooster uit Zuidland, korenmolenaar in Sommelsdijk. Ze waren 30 en 38 jaar oud. Twee kinderen, Antonius en Johanna Plooster (geboren in 's-Hertogenbosch) zijn bij dit huwelijk gewettigd. Op 5 augustus 1827 werd Adriana Quirina Plooster geboren. Josina Krijger overleed op 14 november 1828, 31 jaar oud.

Lena Hoogzant (1794-1869) en Karel Kuijpers (1786-1830)

Karel Kuijpers, zoon van Egidius Kuijpers en Maria van Aarde is ca.1786 in Westmalle geboren. Hij was koperslager van beroep. Karel is op 4 augustus 1806 getrouwd met Catharina Roelofs uit Sommelsdijk. Uit dit huwelijk zijn twee kinderen geboren, Johanna in 1807 en Maria in 1809. De jongste dochter is vermoedelijk jong overleden.
Lena Hoogzant is een dochter van Teunis Arentsz Hoogzant en Martijntje (Martina Cornelisdr) Spoor. Ze is op 18 mei 1794 in Sommelsdijk geboren. Op 7 augustus 1817 trouwde ze met Karel Kuijpers, ze waren 23 en 32 jaar oud. De geboorte van hun dochter Maria is een verhaal apart (1).  Karel Kuijpers is op 19 augustus 1830 in 's-Hertogenbosch in gevangenschap overleden, 43 jaar oud.

Lena Hoogzant (Hoogsand) is op 9 februari 1840 op 46-jarige leeftijd in Sommelsdijk hertrouwd met Willem Sulkes, 40 jaar oud en weduwnaar van Kaatje Krijtenberg. Ze was toen nog niet lang op vrije voeten. Lena is op 13 april 1869 in Sommelsdijk overleden, 76 jaar oud. Willem Sulkus is op 14 november 1871 overleden.

Leendert van der Velde (1791-1870) en Zoetje Knape (1792-1858)

Leendert van der Velde is een zoon van Wouter Hendriksz van der Velde en Elizabeth van der Kers. Hij is gedoopt op 1 mei 1791 in Sommelsdijk. Ten tijde van het proces was hij arbeider in Sommelsdijk.
Zoetje Knape is een dochter van Korstiaan Knape en Pieternella Mijnheer. Ze is op 8 juli 1792 gedoopt in Sommelsdijk.
Zoetje en Leendert zijn op 28 april 1812 in Sommelsdijk getrouwd, ze waren 21 en bijna 20 jaar oud. Zoetje was dienstbode van beroep. Op 7 juli 1812 werd Wouter geboren; hij heeft maar kort geleefd. Op 18 juli 1816 is weer een zoon Wouter geboren en enkele maanden voor het proces, op 23 januari 1819 kwam Leendert op de wereld. Waarschijnlijk zat Leendert al gevangen toen zijn zoon werd geboren. Vanaf september 1819 ging hij voor twintig jaar achter de tralies.
Zoetje is niet van Leendert gescheiden. In 1821, 1827 en 1831 beviel ze in Sommelsdijk van een kind van een onbekende vader. Zoetje (1821), Jacoba (1827, overleden 1829) en Jacob Knape (1831) zijn aangegeven door grootmoeder Pieternella Mijnheer als kinderen van haar dochter Zoetje Knape (2).
De beide zonen Wouter en Leendert zijn in Sommelsdijk getrouwd, maar niet op het eiland gebleven. Leendert is met Hubertje Krijger getrouwd en in 1868 in Rotterdam overleden en Wouter is met Johanna Zuijdhoek getrouwd en in 1887 in Kralingen overleden.
Leendert is in 1839 vrijgekomen.Zoetje Knape is in 1858 in Sommelsdijk overleden, toen was ze 66 jaar. Leendert van der Velde is op 28 december 1870 in Sommelsdijk overleden, 79 jaar oud.

Egge Lammers (1795-1864) en Maria van der Sloot (1795-1862)

Egge Lammers is een zoon van Jan Egge Lammers en Elisabeth van Heemst. Hij is op 20 december 1795 in Sommelsdijk gedoopt. Hij was ten tijde van het proces 23 jaar en daarmee de jongste verdachte. Zijn beroep was schipper.
Maria van der Sloot is een dochter van Cornelis van der Sloot en Elisabeth Bree. Zij komt uit een vissersfamilie, haar vader was stuurman op een gaffelschuit. Ze is even oud als Egge Lammers, op 14 december 1795 is ze in Middelharnis geboren.
Het huwelijk tussen Egge en Maria was op 31 januari 1817 in Middelharnis, ze waren allebei 21 jaar. Egge was schippersknecht Ze kregen twee zoons: Jan geboren in 1817 en Cornelis in 1819. Ze hebben allebei maar kort geleefd.
Maria was 23 jaar toen haar man in 1819 veroordeeld werd tot twintig jaar gevangenisstraf. Ze heeft gelijk echtscheiding aangevraagd; de scheiding is uitgesproken op 17 november 1820 door de rechtbank in Brielle.
Maria van der Sloot is op 4 augustus 1822 in Middelharnis hertrouwd met schipper Arij Benne(n)uit Goudswaard. De getuigen waren allen vissers. Ze kregen twee kinderen; Pleun op 20 oktober 1822 en Klaartje op 13 februari 1825. Arij Bennen is op 19 januari 1828 op het Haringvliet verdronken, 32 jaar oud (3).
Op 29 september 1833 is Maria van der Sloot voor de derde keer getrouwd. Deze keer met een partner uit het eigen vissersmilieu uit Middelharnis: Simon Waterman, zoon van Aren Waterman en Lena Koudijzer. In 1834 werd hun zoon Cornelis Waterman geboren. Maria en Simon zijn in 1854 naar Middelburg vertrokken alwaar vader en zoon Waterman scheepstimmerman waren. Maria van der Sloot is op 20 januari 1862 in Middelburg overleden, ze was 66 jaar oud. Simon overleed hier in 1877.
Egge Lammers is na zijn vrijlating op 14 mei 1840 in Leiden hertrouwd met Antoinetta Helena van Tol; hij was 44 en zij 21 jaar oud. Ze kregen twee dochters. Egge is op 23 januari 1864 in Leiden overleden.

Genealogische gegevens met dank aan Joke van Rumpt en Cor Koene. Zie ook:
Joke van Rumpt, Toos Koenraadt en Cor Koene. De moord op Cornelis Trommel In: Wij van Zeeland, rubriek vraagbaak, 2012, p.44-47.

1. Er is geen geboorteakte opgemaakt. Toen Maria Kuijpers in 1846 wilde gaan trouwen werd door vier getuigen, waaronder haar stiefvader Willem sulkes, een verklaring afgelegd dat Maria op 29 november 1819 in Sommelsdijk geboren was (Huwelijksbijlage bij akte 5, Dirksland 1846 ). Dit zou betekenen dat Maria in februari of maart verwekt is toen haar ouders in afwachting waren van het proces dat in april begon. Karel en Lena zaten toen, naar ik aanneem, in voorarrest. Lena was ongeveer zes maanden zwanger toen ze op 30 augustus 1819 lijfstraffen moest ondergaan. Omdat Lena daarna naar de gevangenis moest is het niet zo waarschijnlijk dat Maria in Sommelsdijk geboren is (misschien een jaar eerder dan de getuigen hebben verklaard ?). In ieder geval is ze zonder haar ouders opgegroeid.Toen Maria Kuijpers op 8 mei 1846 in Dirksland trouwde was ze 26 jaar.    

2.  Corstiaan Knape (1844) lijkt me een zoon van Zoetje uit 1821 evenals Pieter uit 1851 (?). Op 4 mei 1877 is de naam van Corstiaan veranderd in Corstiaantje want het was een meisje. Ook op 14 augustus 1864 is nog een Zoetje Knape bevallen van een dochter die ook Zoetje Knape heette; zij overleed in 1867. In 1872 overleed Pieter Knape, 21 jaar oud, zoon van Zoetje Knape. Bij zijn geboorte in 1851 was hij aangegeven als Pieter Fauël, zoon van Jan Theodorus Fauël en Zoetje Knape. Een huwelijk tussen de ouders heb ik niet gevonden.

3. Arij Benne was schippersknecht, het overlijden is aangegeven in Middelharnis (akte 15) door Aren van Donge (48 jaar, schipper) en Jilles de Ruiter (35 jaar, schipper)