donderdag 5 april 2012

Aagje Proos (1763-1808)

Een uitstapje naar Oude-Tonge in 1804,  toen Aagje Proos een brief schreef aan armvader Cornelis Marinus Sevenhuijsen in Zierikzee. Aagje is in 1763 geboren in Zierikzee. Ze trouwde op haar 21ste met Gillis Kroon uit Oude-Tonge, 23 jaar. Ze kregen twee kinderen Jerina en Maarten die in Zierikzee geboren zijn. Het gezin is in 1789 naar Steenbergen verhuisd en twee maanden daarna naar Oude-Tonge.

Aagje en haar gezin behoorden tot de arme inwoners van de stad Zierikzee. Toen ze verhuisden werd door de armkamer voor Aagje en haar zoon en dochter een zogenaamde akte van indemniteit opgemaakt, waarmee ze altijd nog in Zierikzee aan konden kloppen voor ondersteuning. In 1804 is het zover gekomen dat ze vanuit Oude-Tonge de armvader in Zierikzee om geld vraagt om de dokter te betalen.

"Ik kan zoo niet langer sokkele"
Aagje doet in haar brief uit de doeken aan welke kwalen ze lijdt: "een teering ziekte en een bloetspoeginge" . Ze heeft al twee jaar gedokterd. Ze heeft nu alweer tien weken op bed gelegen en kan zich niet meer redden. Ook heeft ze een zoontje verloren. Ze kan zo niet langer "sokkele". Het is al de tweede brief die ze schrijft, op de eerste brief kreeg ze geen antwoord en ze "dreigt" zelf naar Zierikzee te komen.

De postzak van de Jonge Pieter
De eilanden vielen in 1804 onder Franse heerschappij en Frankrijk was in oorlog met Engeland. Op 16 maart 1804 verscheen een vijandelijke Engelse sloep bij het havenhoofd van Zierikzee. De Engelsen overmeesterden het beurtschip de Jonge Pieter dat net de haven van Zierikzee wilde binnenvaren. Het beurtschip werd gekaapt en meegevoerd naar Engeland. Aan boord was ook de brief van Aagje Proos aan de armmeester van Zierikzee.

 

Gebied waar het beurtschip De Jonge Pieter voer. Detail kaart uit 1808
 door D. Veelwaard naar een tekening van J.M.Verkuyl (collectie Zeeuwse Bibliotheek)


Sailing letters
De brief van Aagje is niet in Zierikzee maar in Engeland aangekomen waar hij met tienduizenden andere brieven in het archief bewaard is. Ze heeft dus nooit antwoord gehad.
De afgelopen jaren is een selectie uit gekaapte brieven uitgegeven in de serie Sailing Letters Journal. In het vierde deel uit 2011 heeft Liesbeth van der Geest, een collega van mij bij de Zeeuwse Bibliotheek, dit ontroerende verhaal van Aagje Proos beschreven.




Erik van der Doe, Perry Moree en Dirk Tang (red.): De gekaapte kaper. Brieven en scheepspapieren uit de Europese handelsvaart. Zutphen, 2011

Geen opmerkingen:

Een reactie posten