De bemanning van de sloepen Eben Haëzer en Vrouw Aplonia uit Middelharnis, vergaan van 3 op 4 december 1863

Vrouw Aplonia en Eben Haëzer vergaan
In de orkaan die honderdvijftig jaar geleden op 3 en 4 december 1863 woedde zijn twaalf vissersboten ten onder gegaan met in totaal meer dan honderd bemanningsleden. 
Middelharnis was van alle vissersplaatsen het zwaarst getroffen. Twee vissloepen van rederij P.L. Slis met elk dertien bemanningsleden vergingen in de storm. De Antwerpse sloep Josephine had twee bemanningsleden uit Middelharnis aan boord, zodat er in dit dorp van ruim 3000 zielen 28 levens te betreuren waren. 
Hendrik de Korte (1)  beschreef de toedracht als volgt:

Het ongeluk is geschied in de nabijheid van de Hollandse kust, want een deel van de tuigage dezer sloepen, is door elkander gemengd te Egmond aan Zee aangespoeld. Zeer waarschijnlijk hebben zij elkander in de storm aangevaren, door weinig uitzicht. De verslagenheid in het dorp was groot.

Ook het kluifhout van de Vrouw Aplonia is in Egmond hier aangetroffen (op Texel aan land gebracht) en het naambord en de tonnen van de Eben Haëzer. Tegelijkertijd zijn bij Egmond de Scheveninger bom Vrouw Kniertje en de Katwijker bom Vrouwe Neeltje vergaan.
Zie voor uitvoerige beschrijving van de toedracht het artikel van Rinus van Dam in Eilanden-nieuws van 20 december 2012.

Nabestaanden
Aanvankelijk berichtten de kranten alleen over het vergaan van de Eben Haëzer . Er werd een inzameling gestart om de negen weduwen en achttien kinderen te ondersteunen.
Later in de maand december werd duidelijk dat ook de Vrouwe Aplonia niet zou terugkeren en dat er nog tien weduwen en 22 kinderen hulpbehoevend werden.  Er werd een comité gevormd door de plaatselijke reders, de predikanten en de pastoor aangevuld met twee rijksambtenaren onder voorzitterschap van reder P.L. Slis. 
De oproep tot geldelijke ondersteuning van de nabestaanden vond alom weerklank.

Zierikzeesche Nieuwsbode, 23 december 1863

In totaal is  fl. 9194,265 ingezameld. In mei 1864 werden alle gulle gevers in bloemrijke taal bedankt door de leden van het Comité.

Opregte Haarlemsche Courant 20 mei 1864

Van de opbrengst moesten negentien weduwen ondersteund worden. Ze kregen tot 1867 een bedrag per week dat afhankelijk van het aantal kinderen varieerde van een gulden tot twee gulden vijftig (2). Ook werd voorzien in warme spijs en brandstof in de wintertijd. 
In verpleging van weduwen kon het comité niet voorzien, daarvoor moesten de armbesturen worden aangesproken (3).

De bemanning
Van de negentien gehuwde mannen aan boord van beide sloepen zijn zestien namen bekend. Van de zeven ongehuwde mannen zijn drie namen met zekerheid bekend. Ook zijn in dit overzicht vijf namen opgenomen van jongens die in deze periode zijn verdronken, maar waarvan er een of meer tot de bemanning van de Lucretia Adelaïde (vergaan in 1865) hebben behoord (4). 

Via de namen kunt u doorklikken naar historische en genealogische informatie over de vissersfamilies.

Jan van den Berg (1844-1863) , Eben Haëzer  of Vrouw Aplonia,  ongehuwd

Bastiaan Breeman (1831-1863) Aplonia, gehuwd

Cornelis Adrianus Breur (1837-1863), Eben Haëzer, gehuwd
Anthonij van Dongen (1825-1863),  Eben Haëzer, gehuwd
Anthony van Dongen (1837-1863) , Eben Haëzer, gehuwd
Cornelis van Dongen (1836-1863), Eben Haëzer,  gehuwd
Leendert van Dongen (1832-1863), Eben Haëzer, gehuwd
Bastiaan Dubbeld (1820 -1863 ),  stuurman Eben Haëzer , gehuwd

Leendert de Gast (1844-ca.1863), Eben Haëzer of Vrouw Aplonia of 1865, ongehuwd
Jacob Groen (1830-1863), Eben Haëzer, gehuwd 

Arend Gijze (1847-ca.1863), Eben Haëzer of Vrouw Aplonia of 1865, ongehuwd
Joost van Hulst (1824-1863), Eben Haëzer, gehuwd
Pieter van Hulst (1849-1863) ,Vrouw Aplonia, ongehuwd

Wessel Johannis Hotting (1837-1863), VrouwAplonia, Eben Haëzer of 1865 ongehuwd

Laurens Ketting (1837-1863),  Vrouw Apl nia, gehuwd

Lambregt de Koning (1835-1863), VrouwAplonia, gehuwd 

Paulus de Koning (1811-1863), Vrouw Aplonia, gehuwd 
Kornelis Koote (1849-ca.1863), VrouwAplonia, Eben Haëzer of 1865 ongehuwd

Jan Krijger (1799-1863) , Vrouw Aplonia, gehuwd 
Maarten Langbroek (1826-1863) stuurmanVrouw  Aplonia, gehuwd  

Arend Langbroek  (1845-1863), Vrouw Aplonia, ongehuwd 
Jan Nagtegaal (1827-1863) , Eben Haëzer  of  Vrouw Aplonia, gehuwd

Gabriel de Waard (1835-1863) , Vrouw Aplonia, gehuwd
Arend de Waard (1840-ca.1863), Eben Haëzer of Vrouw Aplonia of 1865, ongehuwd

Arend Witvliet (1850-ca.1863) , Eben Haëzer of Vrouw Aplonia of 1865, ongehuwd

Aan boord van de Antwerpse sloepen Josephine en De Hoop die in dezelfde nacht is vergaan waren drie vissers uit Middelharnis:

Willem Jongejan  (1829-1863), De Hoop, gehuwd

Cornelis Vogelaar (1814-1863),  Josephine, gehuwd

Johannis de Waard (1815-1863), Josephine, gehuwd

Willem Jongejan was inwoner van Antwerpen, Cornelis Vogelaar en Johannis de Waard waren inwoners van Middelharnis.

Literatuur:
1. H. de Korte Johsz. Iets over de visserij van Middelharnis. Eilanden-nieuws 1947, deel 10.

2. Archief gemeente Middelharnis, inv. nr. 1847, brief van 9 juli 1864 van het comité aan gemeentebestuur.
3. idem, inv. nr. 1860. Stukken omtrent de sloep Wisselvalligheid

4. Bronnen: Van Dam, De Korte, bevolkingsregister 1861-1890 Middelharnis, huwelijksbijlagen, Nederlandsche Staatscourant. Verantwoording bij de teksten over de vissersgezinnen afzonderlijk.

Zie ook: Rinus van Dam. Storm op zee, de ondergang van "Wilhelmsburg", "Apolonia", "Eben Haëzer" en "Josephine". In: Eilanden-nieuws, 20 december 2013.