Pieter Groen ( -1795), Lena van Dijke en Pietertje Born (1737-1798)

Ouders
Pieter Pietersz Groen is een zoon van Pieter Groen en Pietertje van der Waal. Zijn beide ouders zijn in Spijkenisse overleden. Waarschijnlijk is hij uit Spijkenisse of omgeving afkomstig. Zijn geboortejaar ligt rond 1740.
Lena van Dijke is voor 1772 in Middelharnis overleden.
Pietertje Cornelisdr  Born is een dochter van Cornelis Bastiaans Born en Klaasje Pieters van Rafel. Pietertje is op 6 oktober 1737 in Middelharnis gedoopt. Ze is op 9 mei 1762 in Middelharnis getrouwd met Jan Jobsz Verduijn. Uit dit huwelijk zijn twee kinderen geboren.

Huwelijken en kinderen
Pieter Groen was veerman. Hij is op 7 januari 1767 in Middelharnis met Lena van Dijke getrouwd.  Op 28 augustus 1768  is Pieter Pietersz Groen (1768-1843) gedoopt. Lena van Dijke is mogelijk bij de geboorte overleden. 
Op 19 januari 1772 is Pieter met Pietertje Born getrouwd. Op 20 september van dat jaar werd de tweeling  Klaasje en Willempje gedoopt. Cornelis werd gedoopt op 7 november 1773. Deze drie kinderen zijn waarschijnlijk jong overleden.
Cornelis Groen (1775-1858) is op 26 februari 1775 gedoopt en Bastiaan Groen (1778-1813) op 8 februari 1778. Pieter (uit het eerste huwelijk) en Cornelis werden visser in Middelharnis. Bastiaan is visser geworden in Veere.

Verkoop van huis en schuit

In 18 april 1788 werd het huis van Pietertje en Pieter geveild, tegelijk met een  'sakerdaanse kast'.uit de boedel van het echtpaar. Het huis stond aan de Nieuwe Kaai tussen de taanhuizen en het huis van Leendert Pietersz Abeele. Ook het schuitje van Pieter werd geveild (1). De eigendommen gingen onder de hamer omdat het echtpaar gescheiden was.

Rechterlijk Archief Middelharnis,
inv.nr 68. verkoping 18 april 1788

Het huis moesten ze uiterlijk in mei verlaten. Waar Pietertje en de kinderen onderdak kregen is niet bekend. Pieter, inmiddels geen veerman meer maar kaaiwerker van beroep, zocht onderdak in herbergen of hij vond 's nachts een slaapplek op een van de schuiten in de haven. Gezien zijn drankgebruik wilde niemand hem meer onderdak verschaffen en begon hij te zwerven. Baljuw Lambertus Kolff vond dat Pieter een gevaar vormde voor de veiligheid van het dorp en hij liet hem oppakken. Volgens de baljuw was Pieter niet voor rede vatbaar en zag hij geen andere mogelijkheid dan hem enige dagen in voorlopige hechtenis te nemen. Het dorpsbestuur heeft op 5 september 1788 op het raadhuis vergaderd over de vraag wat ze met Pieter aan moesten. De baljuw kreeg het verzoek om te zien naar een geschikte gelegenheid 'om hem op de groote vaart, het sy op Oost Indien het sy ten oorlog geëngageert te krijgen' om het dorp te onlasten van 'zulk een slegt voorwerp' (2).

Reis met een slavenhaler
Pieter zou op 27 oktober 1791 naar de Oost vertrekken met het schip Pollux van de kamer Zeeland van de VOC. Pieter Groen uit 'Middenharnast' staat echter in de boeken vermeld als 'absent bij afvaart' (3).
In plaats van naar de Oost te gaan vertrok Pieter Groen uit 'Meneersen' als matroos naar de West. Op 17 december 1791 is hij uit Middelburg vertrokken met de Zeemercuur, een schip van de Middelburgsche Commercie Compagnie. Het schip maakte van 17 december 1791 tot 22 januari 1794 een driehoeksreis. Eerst naar Guinee aan de Afrikaanse westkust om slaven op te halen die in Demerary werden verhandeld en vervolgens weer terug naar Middelburg. Pieter verdiende volgens het soldijboek 16 gulden per maand. De tabak die hij aan boord kocht werd in mindering op zijn soldij gebracht.

Soldijboek. Reis van de Zeemercuur 1791-1794

Uit de soldijboeken blijkt dat een aantal matrozen onderweg overleed. Zij hebben Middelburg nooit meer terug gezien (4).

Matroos op een handelsschip
Pieter keerde begin 1794 terug naar Middelburg en ging als matroos op de Zeeuwse stromen varen. Na  twee jaar lang alle ontberingen van een reis naar de West doorstaan te hebben, kwam hij in 1795 om in het water tussen Middelburg en Veere. 

'Als matroos varende op handelsschip De Prince op de Zeeuwsche stromen tussen Middelburg en Veere verdronken', luidde de verklaring die in 1822 werd opgetekend.(5)

Pieter Pieters Groen (1768-1843), stuurman onder Deense vlag.
Pieter, de zoon uit het eerste huwelijk, trouwde op 10 april 1791 met Aletta Pieters Abeele (1770-1830).
Hij heeft op 10 april 1797 de eed als stuurman afgelegd. Op 3 juni 1792 werd Pieter geboren, op 17 oktober 1793 Jannetje, op 24 mei 1798 Lena en op 25 mei 1804 Grietje. 

Pieter Groen was een van de stuurlieden uit Middelharnis die in 1798 onder Deense vlag voer (7). Zie ook het bericht van 6 april 2016.

Bastiaan Groen (1778-1813) in Veere
Bastiaan Groen is ongeveer in 1802 in Veere getrouwd met Dirkje But. Op 25 december 1811 werd hun dochter Willemijna Laurina gedoopt; zij heeft maar kort geleefd. 
Veere heeft in 1809 zwaar geleden onder de Engelse bombardementen. In 1810 konden de burgers schadeclaims indienen. Bastiaan Groen uit de Wagenaarstraat had als gevolg van de 'bomperdase' de volgende schade: de gordijnen van het bed, een schouwkleed, een tafel, stoelen, kussenslopen, een spiegel en de spullen die op de schouw stonden (6).
Bastiaan is op 4 juli 1813 in Veere overleden. Zijn beroep in 1811 en 1813 was visser.

Genealogische gegevens afkomstig van Joke van Rumpt, bewerkt voor Arjaentje

1. Rechterlijk Archief Middelharnis,, inv.nr 68. biljet van de verkoping van 18 april 1788. Sakerdaan is een houtsoort.
2. idem. inv. nr. 94, op 5  september 1788
3. database VOCopvarenden Nationaal Archief
4. Soldijboek, Journaal van de kapitein en andere bronnen van deze reis in het digitaal archief van de 
Middelburgsche Commercie Compagnie. 
5. Huwelijksbijlage 1814/22 Middelharnis, huwelijk van Aagtje van Woensel en Cornelis Groen.
6.. J.H. Midavaine. Veere 1809 . Artikel in De Wete 38(2009)4,pagina  11
7. Archief voormalige gemeente Middelharnis, inv. nr. 9. Resolutieboek, 25 juni 1798

Zie over Jannetje Groen de tekst van 10 juni 2014 op dit weblog.
Zie ook het bericht van 3 oktober 2013 op dit weblog over Pieter Groen, zoon van Cornelis Groen (1775-1858)