zaterdag 10 maart 2012

De eerste zwemmers van Middelharnis

Onderstaande foto van een groep zwemmers geeft aanleiding tot beschouwing.
Wanneer is de foto genomen ? Dat zal ongeveer in 1920 zijn geweest. Mijn vader, geboren 1911, staat uiterst links, hij is de kleinste en waarschijnlijk ook de jongste.
Was er sprake van een club ? Enige vorm van organisatie lijkt er wel geweest te zijn. De zwembroeken van de jongens zien er hetzelfde uit. Misschien zelf gemaakt door één van de moeders ?  Alleen Klaas Kaptein die vooraan zit heeft een zwempak.
Wie was de fotograaf ? Ik vermoed dat Han Boomsma de fotograaf was en misschien ook de organisator.
Wie staan erop ?   Een aantal namen is bekend


Onderste rij zittend: 1. Gerrit Boogerman 2. onbekend 3. onbekend 4. Klaas Kaptein 5.en 6 onbekend
Middelste rij:  7. Kees Jongejan 8. onbekend 9. Arij Boogerman 10. Rien Boomsma 11. en 12. onbekend
Staand bovenste rij: 13. onbekend 14. Jaap Taale 15. onbekend 16. Simon Jongejan 17. Born ? 18. Gerard de Koning
Op  p. 11 van het boek van C.J. Hameeteman. Een eeuw in foto’s staan ook nog:  Anton Snoep , Han Boeter,  Jan Zaaijer,  Dubbeld, van Gelder

De zwemmers uit Middelharnis ca. 1921

De meeste van de (bekende)  jongens op de foto komen uit vissersfamilies: De Koning, Jongejan, Boogerman. De jongens uit de generaties die hen voorgingen waren op deze leeftijd al aan boord van een vissersschip aan het werk en de hele zomer van huis op de zoutreis die van juni tot en met september duurde. Deze jongens behoren tot de eerste generatie die niet naar zee ging en die 's zomers tijd had om te zwemmen.

Konden vissers eigenlijk zwemmen ? In de interviews horen we dat jonge vissers van de generatie  vanaf geboortejaar ca. 1895 bij rustig weer wel van boord gingen om te zwemmen op de Noordzee "tussen de bijthaaien". De oudere schippers waren hier erg op tegen. Het lijkt noodzakelijk dat vissers kunnen zwemmen maar in geval van nood hielp het niet als je met het zware oliegoed aan te water raakte.
De actieve sportbeoefening in alle lagen van de bevolking was ten tijde  van de foto nog maar net in opkomst. In vroeger eeuwen was het vooral de elite die tijd had om aan sport te doen. Het gewone volk had geen vrije tijd. De eerste moderne Olympische spelen in 1896 gaven een impuls aan de sportbeoefening en in een aantal steden zoals Amsterdam werden eind 19e eeuw al zwemclubs opgericht. De Flakkeesche Zwem Club (F.Z.C.) werd in 1927 opgericht.
In 1929 werd een waterpoloteam opgericht, daar is mijn vader ook lid van geweest.

De jeugd van Middelharnis leerde zwemmen in de Vliegers schrijft Jan Both in een artikel over de opkomst van de zwemsport in Middelharnis (1). Als men het eenmaal geleerd had werd er in de haven gezwommen, niet zo fris want er kwamen ook riolen op uit. Rond 1921 werden de zwemmers gewaarschuwd dat het beddengoed van een tyfuslijder in de haven terechtgekomen was. Sindsdien ging de jeugd naar het havenhoofd om te zwemmen. Het kan goed zijn dat de foto uit 1921 dateert en op het havenhoofd genomen is.

De zwemmers van Middelharnis maakten serieus werk van de sport. Er werden zwemwedstrijden van het dorp naar het havenhoofd georganiseerd en er kwam een waterpoloclub. Rien Boomsma (met anderen ?) ging als wedstrijdzwemmer ook elders aan wedstrijden deelnemen. Hier zien we hem (de derde persoon) tijdens een wedstrijd in de IJssel.   

Simon en Kees Jongejan hebben in 1945 nog een sterk staaltje van zwemkunst laten zien.
Ze waren in Duitsland tewerkgesteld vanwege de Arbeidseinsatz; in het voorjaar van 1945 zijn ze gevlucht en na veel omzwervingen bereikten ze Dinteloord. In een interview met de krant vertelt Kees:

Nog een klein stukje en we waren op Flakkee ! In een loods hebben we van stukjes hout een kano in elkaar gezet (mijn broer was timmerman). Aan een paar bonenstekken zetten we plankjes en zo hadden we peddels. We waagden ons toen aan de oversteek naar Flakkee. Het plan was om naar de overkant te peddelen maar halverwege het Volkerak sloegen we om door de sterke stroming. Gelukkig konden we goed zwemmen en we bereikten Sluishaven

Jubileumoptocht van de FZC
links vooraan Kees Jongejan




Noten:
interviews met  inwoners uit Middelharnis o.a. ZB 1903 A 7
ongedateerd knipsel met interview met Kees Jongejan
met dank aan mw. A. de Hamer - Boogerman voor het knipsel, de foto en namen
J.C. Both. 'Daar is ons zwembassin, daar is ons jolijt'. in: De Ouwe Waerelt. 10(2010)29, 2-6



Geen opmerkingen:

Een reactie posten